Stellen dat de circulaire economie vanop verschillende fronten uitvoerig in de media komt is een open deur intrappen. Dat het de weg voorwaarts is voor bedrijven, dat dit een deel van de toekomst is die we nu moeten maken, dat iedere organisatie ermee aan de slag moet, … Vanuit verschillende invalshoeken komen deze boodschappen ook bij onze maakbedrijven binnen. De volgende stap is echter vaak een hele uitdaging.
Helaas blijkt de volgende stap vaak een wirwar aan kansen en hinderissen, een kluwen aan oplossingen en valkuilen, een mijnenveld aan mogelijke investeringen en potentiële inkomsten. Bovenal blijkt er ook geen juiste of foute manier te zijn om te starten met circulaire initiatieven.
Valse start
We merken op dat veel bedrijven er helemaal voor gaan in afvalvalorisatieprojecten, alles zetten op productontwikkeling, investeren in digitale technologie of een volledig nieuw verdienmodel opzetten. In veel gevallen zijn de ervaringen niet (geheel) positief, is er wel veel geleerd, maar is er weinig enthousiasme om opnieuw te starten. Dit is een typisch steekvlamaanpak die maar zelden vanaf de eerste poging succesvol is. Bijgevolg leveren heel wat van de schaarse tijd en middelen die ingezet zijn weinig waardevols op. Het zijn als het ware verloren kosten. Dat is erg jammer omdat zo het enthousiasme voor wezenlijke veranderingen eerder verkleint dan vergroot en omdat er minder tijd en middelen overblijven om de circulaire economie vorm te geven.
Deze vaststelling heeft ons doen inzien dat ook wij het voortraject aan circulaire actie nog steeds onderschatten. Het belang van de keuze van een methode waarin je met beperkte tijd en investeringen snel inzichten en kansen samenbrengt willen we nu uitdiepen.
Complexiteit
Bijna elk maakbedrijf is gepokt en gemazeld in de lineaire economie. We zijn daar dan ook goed in. Alleen, als we nu ineens de spelregels en doelen aanpassen, hebben we niet de juiste reflexen noch de tools om hiermee om te gaan. Bedrijven vormen samen een erg complex geheel. Sommige toeleverketens zijn al bijna niet meer uit te tekenen. Ook in de B2B-context zijn er steeds minder bedrijven die in contact staan met de eindgebruiker. Laat staan dat ze zicht hebben op hoe deze de producten behandelt of afdankt. De complexiteit zit niet alleen in het aantal actoren en stakeholders, maar ook in het tijdsaspect. Producten met een lange levensduur of producten die meermaals van eigenaar veranderen voordat ze afgedankt worden, zijn nauwelijks in kaart te brengen door de producent, laat staan door een toeleverancier ervan.
Omdat het zo’n een complexe situatie is, biedt een goede analyse op basis van de gekende feiten onvoldoende info en inzicht om beslissingen op te baseren.
Toch zijn er ook bedrijven groot en klein die er wel in slagen om succesvolle initiatieven op te zetten. Bedrijven die circulaire producten en diensten stap voor stap in hun dagelijkse bedrijfsvoering opnemen en erin slagen deze goede praktijken te verankeren en draagvlak te vergroten.
Wat zijn de kernmerken van zo’n succesvolle aanpak?
Uit de begeleiding van bedrijven, onze lerende netwerken, de bedrijfsgetuigenissen die we mochten zien, hebben we drie gouden tips kunnen detecteren. Belangrijk is de drie tips tegelijk te volgen!
1. Iteratieve aanpak ('Learning before Earning')
Maak geen groot plan dat je tracht uit te voeren. Kies voor een iteratieve aanpak waarbij je voor elke iteratie op voorhand nadenkt wat je precies wilt leren. Voor een maakbedrijf dat eigen producten ontwerpt en vermarkt zullen dat andere leerdoelen zijn dan voor een onderdelenfabrikant die toelevert aan een OEM. Producenten van (bijna) monomateriaalproducten zullen andere noden ervaren dan producenten van complexe mechatronische systemen.
Waar er precies leerkansen zijn die aansluiten bij de circulaire economie, kunt u bijvoorbeeld vinden door gebruik te maken van eenvoudige templates en tools zoals de R-strategie-map of de Cesar Tool.
2. Start vanuit de klant
Vele bedrijven kennen hun (uiteindelijke) klant en diens beweegredenen nauwelijks. Ze weten aan wie ze hun product verkopen, maar weten niet noodzakelijk waarom de klant voor hun product kiest. De sleutel hier is om in echt contact te komen met de klant, met de eindgebruiker, met de eigenaar, met de service provider van het product. Wie is uw echte klant? Is dat de koper van uw product, de gebruiker van uw product, de installateur van uw product, de eigenaar van uw product, …?
Zoek een probleem van uw 'klant' dat de moeite is om op te lossen. Als u dat vindt, is de kans veel groter dat uw circulaire product en/of dienst ook verkoopbaar is.
3. Klein, kleiner, kleinst
De meest contra-intuïtieve tip is: ondanks de erg grote uitdaging, maak geen groot draagvlak, voer geen grote acties uit, doe geen marktbevraging. Hou het klein. Maak een actie die u morgen echt kan uitvoeren, bespreek met één collega, interview één klant, bij voorkeur live. Laat van daar de inzichten iteratief groeien. Kijk regelmatig om en evalueer wat er al veranderd is en wat de volgende zinvolle stap kan zijn. Op een dag zal u wel meerdere mensen binnen en buiten de organisatie betrekken en het draagvlak vergroten, maar dat is zeker geen doel van bij de start.
Belang van netwerken
Naast deze drie tips is het wenselijk dat u ook buiten uw organisatie wat medestanders, gelijkgezinden vindt. De nood aan het verwerven van vele nieuwe inzichten en verwerving van kennis gaat immers veel sneller als u ook uw netwerk met dat doel uitbreidt.
Daar willen we u natuurlijk ook bij ondersteunen. Daarom geven we graag een korte toelichting over de ondersteuning. Zeker bedrijven met beperkte middelen zijn gebaat bij een snelle reductie van de risico’s, voordat ze middelen investeren in circulaire projecten. Hiervoor kunt u terecht op onze masterclass 'Hoe kan uw maakbedrijf geld verdienen met circulaire projecten?'. Zo kunt u zinvolle acties bepalen die uw kansen op succes stap voor stap vergroten.
Meer info en mogelijkheid tot inschrijven vindt u hier.
